افزایش سن در انسان‌ها همراه با تغییرات مهمی در وضعیت بدن آنها است. سوخت‌وساز بدن کاهش میابد و بدن درصد زیادی از چربی خود را از دست میدهد. تغییرات مهمی در کلیه‌ها، کبد، چشم و ریه‌های ما ایجاد میشود. هضم غذا تا حدی دشوار و بدن در این سن آنزیم‌های کمتری ترشح میکند که نتیجه آن باعث جذب آب کمتر در بدن میشود. این تغییرات تا جایی ادامه پیدا میکند که تراکم استخوان کاهش و باعث پوکی اسخوان میشود. مهره‌های کمر فشرده و خمیده میشوند، حس چشایی و بویایی کاهش و مصرف داروهای درمانی با اختلال در بدن همراه میشوند.
از همین رو حساسیت در تغذیه سالمندان شباهت زیادی به دوران نوزادی دارد. اگر از افراد سالمند جامعه هستید یا فرد سالمندی در خانواده شما حضور دارد دعوت میکنیم که تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
کنجد
کنجد(Sesamum)، گیاهی با طول عمر یک ساله و از خانواده Pedaliaceae است، دانه کنجد از زمان باستان به عنوان یک طعم دهنده عالی در غذا استفاده میشد و همچنین از روغن گرانبهای آن در پخت و پز بجای روغن‌های آفتابگردان استفاده میشود. گیاه کنجد که به طور گسترده کشت میشود ، در بیشتر مناطق معتدل گرمسیری، نیمه گرمسیری و جنوبی جهان وجود دارد. عطر و طعم دانه کنجد ملایم و مانند سایر مغزدانه‌ها است. ماده اصلی تشکیل‌دهنده کنجد روغن آن است که معمولاً حدود ۴۴ تا ۶۰ درصد یک دانه کنجد را تشکیل میدهد. روغن کنجد به دلیل پایداری و سودآور بودن در دوران خشکسالی مورد توجه قرار گرفته، درواقع در برابر خشکی اکسیداتیو مقاومت میکند. از طرفی دیگر کنجد دارای مقدار زیادی پروتئین و سرشار از تیامین، ویتامین B6 و فیبر نیز میباشد.
بررسی ارزش غذایی کنجد
در جدول زیر ارزش غذایی ۱ قاشق غذاخوری از دانه‌های خشک شده کنجد لیست شده است.
| مقدار | در هر ۱۰۰ گرم |
| کالری | ۵۲ کیلوکالری |
| چربی | ۴ گرم |
| کربوهیدرات | ۱ گرم |
| پروتئین | ۲ گرم |
| مس | ۴میلی گرم |
| منگنز | ۲میلی گرم |
| کلسیم | ۸۷ میلی گرم |
| منیزیم | ۳۱ میلی گرم |
| آهن | ۳ میلی گرم |
| فسفر | ۵۷ میلی گرم |
| روی | ۷ میلی گرم |
| تیامین | ۱ میلی گرم |
کنجد سرشار از فیبر؛ درمان بیماری گوارشی سالمندان
فیبر موجود در گیاه کنجد برای حمایت از سلامت دستگاه گوارش کاملاً شناخته شده است. علاوه بر این، تحقیقات دانشمندان نشان می دهد که فیبر در کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سرطان‌های خاص، چاقی و دیابت نوع ۲ نقش مهمی دارد و از سکته قلبی در سالمندان جلوگیری میکند. با مصرف روزانه سه قاشق غذاخوری (۳۰ گرم) دانه کنجد بدون پوست ۳.۵ گرم فیبر تأمین میکند. این مقدار در حال حاضر توسط اکثر پزشکان به عنوان یک معیار در مصرف کنجد تجویز میشود.
کاهش کلسترول و تری گلیسرید خون در سالمندان
اخیرا برخی مطالعات نشان داده که مصرف منظم کنجد در طول روز تا حد زیادی ممکن است میزان کلسترول بد و تری گلیسرید خون را کاهش دهد. هریک از دانه‌های کنجد ۱۵٪ چربی اشباع شده، ۴۱٪ چربی اشباع نشده و ۳۹٪ چربی غیراشباع تشکیل شده است. طبق همین مطالعات که بروی یک جامعه آماری ۴۰ نفره از افراد جوان تا سالمند صورت گرفت، نتایج نشان‌دهنده آن بود که وجود چربی اشباع نشده در کنجد به کاهش کلسترول خون و بیماری‌های قلبی کمک میکند. افراد مورد آزمایش که همگی دارای چربی خون بالا بودند به مدت ۲ ماه و روزانه ۵ قاشق غذاخوری که معادل ۴۰ گرم کنجد بود را مصرف کردند. نتایج آزمایش خون این افراد بعد از ۲ ماه نشان دهنده کاهش ۱۰ درصدی کلسترول و کاهش ۸ درصدی تری گلیسیرید بود. علاوه بر داشتن چربی‌های مفید دو نوع ترکیب گیاهی به نام لیگنان و فیتواسترول نیز در کنجد وجود دارد که به روند گردش خون و کاهش کلسترول کمک میکند. مصرف منظم کنجد در بلندمدت تاثیر درمانی معادل داروهای شیمیایی در بیماران دارد.
افزایش ایمنی بدن در سالمندان
دانه های کنجد برای سالمندان سرشار از روی، سلنیوم، مس، آهن، ویتامین B6 و ویتامین E است. این مواد معدنی و ویتامین‌ها کمک بسیار زیادی به افزایش ایمنی در سنین مختلف میکند. به عنوان مثال روی موجود در کنجد یکی از مهمترین عوامل برای افزایش ایمنی بدن است. درواقع بدن ما برای تولید گلبول‌های سفید خونی نیاز به روی دارد تا از طریق آن با سلول‌های مهاجم مبارزه کند. درضمن حتما به این موضوع توجه داشته باشید که کمبود روی بصورت خفیف هم میتواند ایمنی بدن افراد سالمند را به خطر بیاندازد. مصرف ۳ قاشق غذاخوری کنجد میتواند تا حدود ۲۰ درصد روی بدن را تامین کند.
کمک به کاهش درد زانو سالمندان
یکی از بیماری‌های شایع در افراد سالمند درد مفاصل و آرتروز است که تاثیر زیادی بر روی زانوها میگذارید. در ایجاد آرتروز عوامل مختلفی تاثیرگذار هستند. استرس اکسیداتیو که یکی از این عوامل است باعث عدم‌تعادل بین رادیکال‌های آزاد و آنتی اکسیدان‌ها در بدن میشود. وجود ” سزامین ” در کنجد با خاصیت ضد اکسیدانی و ضد التهابی خود کمک میکند تا اثرات مخربی که ممکن است از فقدان این ماده در بدن ایجاد شود به شکل مناسبی کنترل شود. توصیه میشود کنجد را بصورت پودر شده در ترکیب با سایر مواد غذایی در میان وعده‌های خود مصرف کنید.
کاهش قند خون در سالمندان
دانه‌های کنجد کربوهیدرات کمی دارند در حالی که پروتئین و چربی های موجود در آن بسیار بیشتر است. وجود این موارد ممکن است از کنترل قند خون در افراد سالمند و دیابتی پشتیبانی کنند. علاوه بر این موارد، دانه‌های کنجد حاوی مقادیری پینورسینول هستند، ترکیبی که با مهار عملکرد آنزیم گوارشی مالتاز میتواند به تنظیم قند خون کمک کند. مالتاز باعث تجزیه مالتوز قند میشود که به عنوان شیرین‌کننده در برخی از محصولات غذایی استفاده میشود. همچنین این ماده از طریق هضم غذاهای نشاسته‌ای مانند نان، ماکارونی و نشاسته در روده تولید میشود. پینورسینول مانع از هضم مالتوز در بدن ما میشود، نتیجه این متابولیسیم کاهش قند خون را به همراه دارد.
جلوگیری از پوکی و نرمی استخوان
یکی از شایع ترین مشکلاتی که با افزایش سن در سالمندان رخ میدهد نرمی استخوان و پوکی استخوان است. کنترل این موضوع به شیوه‌های مختلفی صورت میگیرد برخی درمان دارویی را موثر میدانند و برخی هم معتقدند با مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم میتوان تا حدود زیادی از پوکی استخوان در سنین میانسالی جلوگیری کرد. سه قاشق غذاخوری کنجد حاوی حدود ۲۲ درصد کلسیم است. دانشمندان کلسیم را به عنوان موثرترین مواد معدنی در درمان پوکی استخوان معرفی میکنند. برای اینکه کلسیم کنجد به بهترین شکل ممکن در بدن ما جذب شود، متخصصان طب سنتی خیساند و جوانه زدن دانه کنجد را پیشنهاد میکنند. این حالت تا ۵۰ درصد تاثیر جذب کلسیم در بدن را افزایش میدهد.
ترکیبات طلایی در مصرف کنجد
برای افزایش عطر و طعم و در دسترس بودن مواد مغذی دانه کنجد، توصیه میشود آنها را برای مدت ۱۵دقیقه در دمای ۳۵۰ ℉ (۱۸۰ ℃) تفت دهید، به طور مداوم آن را هم بزنید، تا به یک قهوه‌ای روشن و طلایی برسد.
سعی کنید کنجد را با مواد زیر ترکیب کنید:
- سیب زمینی سرخ کرده
- کلم بروکلی بخارپز شده
- غلات گرم یا سرد
- نان و مافین
- ماست
- اسموتی
- سالادها
- سس سالاد
- حمص
- عسل
همچنین از دانه‌های کنجد ساییده شده که آرد کنجد یا کنجاله نامیده میشوند می‌در پخت اسموتی، خمیر ماهی و غیره استفاده کرد. دانه کنجد یک منبع عالی از چربی‌های سالم، پروتئین، ویتامین‌های گروه B، مواد معدنی، فیبر، آنتی‌اکسیدان‌ها و سایر ترکیبات گیاهی مفید است. خوردن منظم و به مقدارهای گفته شده در این مقاله نه بصورت پاشیدن بروی بروی نان‌ها ممکن است به کنترل قند خون، مبارزه با درد آرتروز و کاهش کلسترول کمک کند. برای تاثیر هرچه بیشتر می‌توانید کنجد خیسانده، بو داده یا جوانه خورده بخورید.
خرید فرآورده های کنجد
در اینجا می توانید برخی از فرآورده های کنجد را خریداری نمایید.
